การทำงานทุกอย่าง ทั้งงานเอกชน งานราชการ ทุกคนล้วนมีบทบาทหน้าที่ในหน่วยงานหรือองค์กรนั้น หากทำตามบทบาทหน้าที่อย่างเต็มที่ รับผิดชอบ งานก็จะออกมาดี และหรือหากจะมีความเข้าใจที่คลาดเคลื่อนเกิดขึ้น หากทุกฝ่ายสื่อสาร ทำความเข้าใจให้ตรงกันไม่ว่าด้วยวิธีการใดๆ  ก็จะทำให้งานนั้นเดินไปได้อย่างดี เรียบร้อย โดยเฉพาะผู้ที่เข้ามามีบทบาทหน้าที่ใหม่ (งานตำแหน่งใหม่ในองค์กร) ยิ่งจำเป็นต้องประชุม ชี้แจง หรือจะเรียกว่า “ปฐมนิเทศ” สุดแล้วแต่ เพื่อสร้างความเข้าใจ แนะแนว การปรับตัวกับคนและงานใหม่ เพื่อความสัมพันธ์ และงานที่ดี

หลักการ แนวคิดของการปฐมนิเทศ

การปฐมนิเทศ (Orientation) เป็นกิจกรรม เป็นบทบาทขององค์กรหรือหน่วยงานในการสร้างความเข้าใจเบื้องตนกับกลุ่มเป้าหมาย เช่น การเข้าค่าย การบรรจุพนักงานใหม่ การบรรจุแต่งตั้งข้าราชการ หรือการแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งใดตำแหน่งหนึ่ง

ทั้งนี้เพื่อแนะนำให้กลุ่มเป้าหมายรู้จักกันและสร้างความคุ้นเคยกับลักษณะกิจกรรม หน่วยงาน องค์กร ให้รู้จักบทบาทหน้าที่ในฐานะเป็นสมาชิก รู้กฎ ระเบียบ วิธีปฏิบัติ รู้จักบุคลากรที่ปฏิบัติงานอยู่เดิม ตลอดทั้งสร้างความเข้าใจต่อวิถีทางในการปฏิบัติงาน สามารถปรับตัวเข้ากับงานและบุคลากรภายในองค์กรนั้นๆ

การปฐมนิเทศบุคลากรของหน่วยงานที่บรรจุใหม่  เป็นกระบวนการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ที่มุ่งหวังให้บุคลากรที่เข้ามาปฏิบัติงานใหม่รู้จักการปรับตัว เข้ากับระบบงานขององค์กร โดยภาพรวมนั้นต้องการให้บุคลากรใหม่ทราบถึงเป้าหมาย นโยบาย เงื่อนไขการจ้างงาน หรือปฏิบัติงานในหน้าที่ได้อย่างประสิทธิภาพประสิทธิผลของงาน ผลประโยชน์ต่างๆ การปฏิบัติตาม กฎระเบียบข้อบังคับ ตลอดจนได้รับความอบอุ่น มีขวัญกําลังใจ มีทัศนคติค่านิยม และรูปแบบ พฤติกรรมเป็นไปตามความคาดหวังขององค์กร เช่น การปฐมนิเทศข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษาที่บรรจุแต่งตั้งใหม่ในตำแหน่ง “ครูผู้ช่วย” การปฐมนิเทศข้าราชการพลเรือนสามัญในตำแหน่งของกระทรวง ทบวง กรม หรือหน่วยงานราชการ หรือรัฐวิสาหกิจ เป็นต้น

ที่มา แนวคิด การปฐมนิเทศการอบรมออนไลน์ (E-Training)

การฝึกอบรม (Training)  เป็นกระบวนการหรือกิจกรรมพัฒนาทรัพยากรมนุษย์อย่างหนึ่งขององค์กรหรือหน่วยงาน ที่ทำให้บุคลากรในองค์การหรือหน่วยงานนั้น ได้รับความรู้และพัฒนาทักษะ และทัศนคติที่จำเป็นในการทำงานปัจจุบัน โดยการเรียนรู้หรือฝึกฝน เพื่อให้สามารถปฏิบัติงานในตำแหน่งที่รับผิดชอบได้อย่างมีคุณภาพ

หน่วยงานทางการศึกษา เช่น สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา มักมีโครงการหรือกิจกรรมฝึกอบรมให้กับข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษาในสังกัดอยู่เนือง ๆ เช่น การอบรมครูผู้ช่วย ซึ่งเป็นข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษาที่ได้รับการบรรจุแต่งตั้งใหม่ หรือ การอบรมการปฏิบัติงานด้านอื่นๆ ให้กับข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา ทั้งงานการสอน งานสนับสนนุนการสอน งานการผลิตสื่อ งานการเงิน บัญชี พัสดุ งานกิจการนักเรียน เป็นต้น

การฝึกอบรมออนไลน์ (E-Training)  เป็นกระบวนการจัดการเรียนรู้ การอบรม ผ่านเทคโนโลยีสื่ออิเล็กทรอนิกส์ ในรูปแบบมัลติมีเดีย ซึ่งประกอบด้วยสื่อที่เป็นข้อความ รูปภาพหรืออาจมีเสียง รวมถึงภาพเคลื่อนไหว ที่เน้นให้ผู้เข้าอบรมเรียนรู้ด้วยตนเอง  มีรูปแบบการเรียนรู้ที่ตอบสนองต่อการเรียนรู้อย่างต่อเนื่อง สามารถเรียนรู้ได้ทุกที่ ทุกเวลา มีการควบคุมกระบวนการฝึกอบรมโดยเจ้าหน้าที่ประจำศูนย์ซึ่งทำหน้าที่ควบคุมดูแลเครือข่าย ดูแลระบบ และหรืออาจเป็นครูผู้สอนหรือวิทยากร นอกจากนี้ผู้เข้าอบรมยังสามารถสอบถาม เข้ากลุ่มทำกิจกรรม แลกเปลี่ยนความคิดเห็นกับครูผู้สอน/วิทยากร และหรือระหว่างผู้เรียน/ ผู้เข้าอบรมด้วยกันเองได้

การอบรมออนไลน์ (E-Training)  มีประโยชน์และข้อดีคือ ผู้รับการอบรมสามารถเข้าเรียนรู้ได้โดยไม่จำกัดเวลาและสถานที่  สามารถควบคุมลำดับของการเรียนรู้ได้อย่างมีประสิทธิภาพสามารถประเมินผลได้อย่างตรงไปตรงมา ประหยัดเวลาและงบประมาณ สามารถทบทวนบทเรียนและเนื้อหาได้ตลอดเวลาสามารถซักถาม แลกเปลี่ยนความคิดเห็นระหว่างผู้เข้าอบรมกับครูผู้สอนได้  ในทำนองเดียวกันก็มีข้อจำกัดคือ ไม่สามารถรับรู้ความรู้สึก ปฏิกิริยาที่แท้จริงของผู้เรียน/ ผู้เข้าอบรม และผู้สอน/วิทยากร ไม่สามารถสื่อความรู้สึก อารมณ์ในการเรียนรู้ได้อย่างแท้จริง  ผู้เรียน/ผู้เข้าอบรมและผู้สอน/วิทยากรจะต้องมีความพร้อมในการใช้คอมพิวเตอร์และอินเทอร์เน็ตทั้งด้านอุปกรณ์ และทักษะการใช้งาน ผู้เรียน/ผู้เข้าอบรมบางคน ไม่สามารถศึกษาด้วยตนเองได้

การอบรมออนไลน์ (E-Training)  ในปัจจุบันมีการพัฒนาขึ้นมาก มีเครื่องมือให้ผู้สอนหรือหน่วยงานได้เลือกใช้หลากหลายมากมาย มีโปรแกรมการอบรมออนไลน์ที่เป็นที่นิยมมีหลัก ๆ ในตอนนี้ เช่น Microsoft Teams Google Hangouts Meet Zoom Cloud Meetings  Line หรือ Facebook Live เป็นต้น

ดังนั้น การปฐมนิเทศทางออนไลน์  จึงเป็นการชี้แจง แนะนำ สร้างความเข้าใจในกิจกรรม หรือกระบวนการ ที่หน่วยงานต้องดำเนินการต่อสมาชิกเป้าหมาย ผ่านเครื่องมือหรือโปรแกรมออนไลน์  และการอบรมทางออนไลน์จึงเป็นการอบรมผ่านเครื่องมือหรือโปรแกรมออนไลน์นั่นเอง

การปฐมนิเทศการอบรม “ครูผู้ช่วย” ออนไลน์

สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา เป็นหน่วยงานที่มีหน้าที่บริหารจัดการศึกษา กำกับดูแล ประสาน ส่งเสริม สนับสนุนการจัดการศึกษาของสถานศึกษาในเขตพื้นที่การศึกษา ภารกิจสำคัญประการหนึ่ง คือ การพัฒนาข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา โดยเฉพาะตำแหน่ง “ครูผู้ช่วย” เป็นเงื่อนไขที่ พระราชบัญญัติระเบียบข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา และระเบียบที่เกี่ยวข้อง กำหนดให้มีการพัฒนา ทั้งนี้เพื่อเพิ่มพูนความรู้ ความสามารถ ทักษะ ประสบการณ์ ให้สามารถปฏิบัติงานในตำแหน่งได้อย่างมีประสิทธิภาพและประสิทธิผล

การพัฒนา”ครูผู้ช่วย” ที่สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษานิยม คือ การอบรม โดยอบรมรวมเป็นคณะในสถานที่เดียวกัน เช่น ห้องประชุมของหน่วยงานเอง สถานศึกษา หรือ โรงแรม แต่ด้วยความเจริญของเทคโนโลยีสารสนเทศ ปัญหาหรือข้อจำกัดเรื่องการรวมกลุ่มหรือการเดินทาง เช่น การแพร่ระบาดของเชื้อไวรัสโคโรนาสายพันธุ์ใหม่ 2019 หรือ COVID-19 มักนิยมประชุมทางออนไลน์มากขึ้น

สำหรับประเด็นในการปฐมนิเทศการอบรม “ครูผู้ช่วย” ออนไลน์ นั้น เพื่อให้เป็นไปตามหลักการและวัตถุประสงค์ของการปฐมนิเทศ ผู้ปฐมนิเทศ ควรกำหนดประเด็นที่ชี้แจงดังนี้

  1) หลักการ เหตุผล หรือความเป็นมาของโครงการ หรือหลักสูตรการฝึกอบรม

  2) วัตถุประสงค์ของโครงการหรือ หลักสูตรฝึกอบรม

  3) ผลที่คาดหวังว่าจะเกิดขึ้นเมื่อครูผู้ช่วยผ่านการอบรม

  4) โครงสร้างของหลักสูตรอบรม

  5) กิจกรรมวิธีอบรมผ่านระบบออนไลน์ รวมถึงบทบาทของวิทยากรและบทบาทของผู้อบรม การเข้ากลุ่ม

      การปฏิสัมพันธ์ในกลุ่มของผู้อบรม และกติตา มารยาทในการอบรมออนไลน์

  6) การประเมินผลและเกณฑ์การผ่านการอบรม

  7) การทำความเข้าใจและใช้เครื่องมือหรือโปรแกรมอบรมออนไลน์ที่เลือก และการทดลองใช้

  8) การเตรียมความพร้อมเพื่อรองรับความเสี่ยงที่เกิดขึ้น เช่น ปัญหาอินเทอร์เน็ต ปัญหาไฟฟ้าดับ หรืออื่นๆ

  9) การนัดหมายสำคัญ (หากมี)

  10) เปิดโอกาสให้แสดงความคิดเห็นหรือซักถามข้อสงสัย

กล่าวโดยสรุป การปฐมนิเทศการอบรม “ครูผู้ช่วย” ออนไลน์ ของหน่วยงานทางการศึกษาหรือ สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา เป็นการประชุมผ่านระบบออนไลน์ด้วยโปรแกรมประชุมออนไลน์ เช่น  Zoom Cloud Meetings  เพื่อชี้แจง สร้างความเข้าใจให้กับวิทยากร ผู้เข้ารับการอบรม ฝายสนับสนุน ในรายละเอียดของโครงการหรือหลักสูตรอบรมออนไลน์ ให้เข้าใจและปฏิบัติตามบทบาท หน้าที่ของตน เพื่อให้การฝึกอบรมออนไลน์ เป็นไปตามวัตถุประสงค์ อย่างมีประสิทธิภาพและประสิทธิผล

บวร    เทศารินทร์

6/24/2021